Mimaride Benzersiz Bir Kültür: Düğmeli Evler
Düğmeli evler 200-300 yıllık tarihe sahip olup, zamanında harç kullanılmadan evler yapılmış ve günümüze gelmiş benzersiz bir mimari kültürdür.
Düğmeli evler denilmesinin sebebi ise mimarisinden geliyor. Sedir katran ağacından kestikleri ahşabı birbirinin içine kenetlenecek şekilde iskelet olarak kullanıp, binayı taş yığarak, herhangi bir harç veya çimento gibi malzeme kullanmadan yapmışlar. İskeletin dışarda kalan kısımları da düğme gibi gözüktüğü için adına düğmeli (pişduvan) evler demişler.
Akseki ile bazı köylerindeki geleneksel Osmanlı mimarisini yansıtan özgün yapılar, "Düğmeli ev" olarak biliniyor. Geleneksel Akseki evi, 2 katlı ve taş duvarlardan oluşuyor. Taş duvar asıl taşıyıcı gibi görünse de evi ahşap iskelet taşıyor. Evdeki taş duvarda dikine atılan kısa parçaları, yöre halkı "düğme" olarak adlandırıyor. Bu düğmelerde andız ağacı kullanılıyor.
Mimari Özellikleri
Antalya'nın rakımı en yüksek ilçeleri olan Akseki ve İbradı ilçelere bağlı mahallelerde en özgün formlarına rastlanan ''düğmeli evler'', Manavgat ve Gündoğmuş ilçelerinin Akseki ve İbradı'ya sınır olan yerleşmelerinde de benzer formlarda gözlenir.
''Düğmeli Evler'' inşa tekniği ve kullanılan malzemeler bakımından karakteristik özelliklere sahiptir. İnsan-Çevre ve Kültür etkileşimini yansıtan düğmeli evler, yakın çevreden kolayca temin edilebilen taş ve ağaç malzemelerin özgün bir yapı tekniğiyle inşa edildiği kültürel bir miras değer olarak dikkat çeker. Düğmeli evlerin inşasında hiçbir bağlayıcı malzeme kullanılmaz. Bütünüyle taş malzeme ve ağaç kullanımı söz konusudur.
Ağaç türleri olarak, bölgede yaygın olduğu, kolay işlenebilir ve suya dayanıklı bir ağaç türü olduğu için Toros Sediri ve Katran Ardıcı tercih edilir. Andız Ağacı ve Dut Ağaçları da kullanıldığı tespit edilmiştir.
Yatay gideri hatıl olan ve sedir ağacı ile yapılan evlerin ''düğme'' olarak adlandırılan kısımları ise andız ya da katran ağaçlarından inşa edilir. Bu fonksiyonel birim peştivan ( ya da piştuvan ) olarak adlandırılır.
Düğmeli Evler genellikle iki katlı olarak inşa edilir. Yöre halkının temel geçim kaynağının tarım ve hayvancılığa dayalı olması nedeniyle, bu yapıların zemin katları ahır, samanlık ve kiler olarak kullanılır. Ahırın zemin katta olması özellikle ısınmada tasarruf sağlamak içindir.
Düğmeli evler halen daha günümüzde tasarımlarındaki mimari sırlarıyla yıllara meydan okumaya devam ediyor.
Comments